Biography of Guru Har Rai Ji in Punjabi Language-ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ
Guru HarRai Sahib Ji- Seventh Guru of Sikhism in Punjabi Language – ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਸਾਹਿਬ ਜੀ: ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸੱਤਵੇਂ ਗੁਰੂ
Biography of Guru Har Rai Ji in Punjabi Language – ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਦਸ ਗੁਰੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸੱਤਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਨ। ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 16 ਜਨਵਰੀ 1630 ਵਿਚ ਕੀਰਤਪੁਰ, ਜ਼ਿਲਾ ਰੂਪ ਨਗਰ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਪੋਤਰੇ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਨਿਹਾਲ ਕੌਰ ਜੀ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿੱਤਾ ਜੀ ਦੇ ਸਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਛੇਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਤਕਰੀਬਨ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ 1642 ਈ: ਵਿਚ ਗੁਰਗੱਦੀ ਉੱਤੇ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦੇ ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਸਮਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 3 ਮਾਰਚ 1644 ਨੂੰ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਆਗੂ ਬਣੇ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਅਗਲੇ ਲਗਭਗ ਸਤਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਜੀ ਕੌਣ ਹਨ? – Who is Guru HarRai Sahib Ji in Punjabi Language?
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 16 ਜਨਵਰੀ, 1630 ਨੂੰ ਕੀਰਤਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿੱਤਾ ਜੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਨਿਹਾਲ ਕੌਰ ਜੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਛੇਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਆਗੂ ਬਣੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਫੌਜੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਵੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਨਾ ਸੀ ਕਿ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖ ਬਰਾਬਰ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਵਿਹਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਦਇਆ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਜੀਉਣ ‘ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸਨ। ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਮੰਨਦੇ ਸੀ ਕਿ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰੇ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮਾਜ ਜਾਂ ਧਰਮ ਦੇ ਹੋਣ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਲਨ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਾਦਗੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ।
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ 6 ਅਕਤੂਬਰ, 1661 ਨੂੰ 31 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਗੁਰੂ ਹਰਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਅੱਠਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਬਣੇ।
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਏ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ– Family background of Guru HarRai Sahib Ji
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿੱਤਾ ਜੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਨਿਹਾਲ ਕੌਰ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਿਰਫ ਅੱਠ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਦੱਸ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਦਇਆ ਰਾਮ ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ ਮਾਤਾ ਕਿਸ਼ਨ ਕੌਰ ਨਾਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਦੋ ਸਪੁੱਤਰ ਸਨ, ਰਾਮ ਰਾਏ ਅਤੇ ਹਰਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾਉਣ ਤੋਂ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਹਰਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਬਣਾਇਆ।
ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਧੀਰ ਮੱਲ ਨਾਮ ਦਾ ਭਰਾ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧੀਰ ਮੱਲ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹਜਹਾਨ ਤੋਂ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਸਿੱਖ ਪਰੰਪਰਾ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕੇ। ਮੁਗਲ ਸਮਰਥਨ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਜੋ ਛੇਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਸਨ। ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਧੀਰ ਮੱਲ ਨਾਲ ਅਸਹਿਮਤ ਹੋ ਕੇ ਹੀ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਪੋਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੂੰ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ – Guru Har Rai Ji’s contributions to Sikhism in Punjabi Language
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸੱਤਵੇਂ ਗੁਰੂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੁਰੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਜ਼ੁਲਮ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਨ ਅਤੇ ਦੁਖੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਸਿੱਖਿਅਕ ਅਤੇ ਆਗੂ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਅੱਜ ਵੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿਖਾਇਆ ਕਿ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਬਰਾਬਰ ਹਨ, ਜਾਤ ਜਾਂ ਧਰਮ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ, ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੀਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ‘ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਣ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਇੱਕ ਹੋਰ ਨਿਆਂਪੂਰਨ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰੀ ਵਾਲਾ ਸੰਸਾਰ ਸਿਰਜਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲ – Early years and Beginning of Guru’s ministry
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲਾਹੌਰ, ਸਿਆਲਕੋਟ, ਪਠਾਨਕੋਟ, ਸਾਂਬਾ, ਰਾਮਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਜੰਮੂ ਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਕਈ ਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਿਖੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਹਿੱਸਿਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਸਾਮ ਅਤੇ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਵੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਅਰੰਭ ਕੀਤੇ ਲੰਗਰ, ਸੰਗਤ, ਮੰਜੀ, ਦਸਵੰਦ, ਮਸੰਦ ਆਦਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਏ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ।
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਨਵੇਂ ਪਿੰਡ ਬਣਾਏ ਅਤੇ ਲੋੜਵੰਦ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੱਕ ਨਾਨਕੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ 6 ਅਕਤੂਬਰ, 1661 ਨੂੰ 31 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾ ਗਏ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਅੱਠਵੇਂ ਗੁਰੂ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰਗੱਦੀ ਸੌਂਪੀ।
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ– The Legacy of Guru Har Rai Ji
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦਸ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸੱਤਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਨ। ਆਪ ਜੀ 16 ਜਨਵਰੀ, 1630 ਨੂੰ ਕੀਰਤਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸੀ ਅਤੇ 6 ਅਕਤੂਬਰ, 1661 ਨੂੰ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ, ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖ ਆਗੂ ਬਣੇ।
ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਤ ਫੌਜੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤਤਪਰ ਰਹਿਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਗਰੀਬ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੇ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੇ ਖੇਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੰਗਰ, ਜਾਂ ਮੁਫਤ ਰਸੋਈਆਂ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ, ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕ ਜਾਤ ਜਾਂ ਧਰਮ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਆ ਕੇ ਖਾ ਸਕਦੇ ਸਨ।
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਏ ਜੀ ਨੇ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਵੀ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਚਿਕਿਤਸਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕੀਰਤਪੁਰ ਵਿੱਚ ਲੋੜਵੰਦ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮੁਫਤ ਇਲਾਜ ਲਈ ਇੱਕ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਹਸਪਤਾਲ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਈ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਨਾਲ ਬਾਣੀ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਕਈ ਜਾਨਲੇਵਾ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਹੈਜ਼ਾ ਅਤੇ ਚੇਚਕ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਵੀ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਚਿੜੀਆਘਰ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸੀ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਜਾਨਵਰ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਪੰਛੀਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ।
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਅੱਜ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਲਈ ਦਇਆ, ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਆਪਣੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਾਂ। ਆਪ ਜੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਵੀ ਸਦਾ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਬਾਣੀ ਦਾ ਨਿਤਨੇਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।
Read More
Biography of Guru Angad Dev Ji in Punjabi
Biography of Guru Hargobind Ji in Punjabi
